Geçen sene Boğaziçi Üniversitesi Müzik Kulübü’nün daveti üzerine ‘Gitar Günleri’ kapsamında ‘Müzik Teknolojileri’ konulu bir atölye çalışması gerçekleştirdim. Konunun anlam ve önemi gereği performansımı M-Audio Profire 2626 ses kartı ve Pro Tools 10 yazılımının içerisinde çalışan Eleven Rack eklentisi ile -herhangi bir amplifikatör kullanmadan- bir performans gerçekleştirecek, kayıt alacak ve aynı zamanda tüm bu sürecin demonstrasyonunu yapacaktım. Kurulum sırasında kulüp üyeleri kullanmam üzere, ellerindeki en fiyakalı ampliyi (Marshall JCM2000 TSL100 kafa ve 4×12 kabin) getirdiler. Bense ampli kullanmayacağımı bir bilgisayar programı aracılığıyla çalacağımı hatta bir sonraki sene çağırdıkları takdirde sadece iPhone ile geleceğimi söylediğimde oldukça şaşırdılar. Belki de ciddiye almadılar.

Oysa zamanı geldi. Bu yazının yazıldığı sırada henüz duyurulmuş ama piyasaya sürülmemiş olan iRig BlueBoard ile bence set tamamlanmış oluyor ve sahnede tüm gece boyunca sadece bir adet cep telefonu kullanarak konseri götürebilirim. Cebimizdeki bu küçük cihazlara aslında akıllı telefon demek yerine belkide ‘telefon özelliği olan mini-bilgisayar’ demek daha doğru. Onların da tıpkı masaüstü veya dizüstü bilgisayarlar gibi işlemcileri, bellekleri ve tüm çevreyle uyumlu yazılımları var. Hepimiz kayıtlar için bilgisayar ve yazılım, eklenti kullanıyoruz, her yere taşınabilir, pratik ve kullanışlı olan bu mobil cihazları neden kullanmayalım? 

iPhone, iPad, iPod ve artık Android uyumlu bu cihazları ilk üreten, artık bu alanda dünya lideri diyebileceğimiz IK Multimedia firması. Her geçen gün ürün gamını mobil cihazlar üzerine yoğunlaştıran bu İtalyan üreticinin iRig‘i ilk olarak piyasaya sürdüğünde yarattığı heyecanı hala hatırlıyorum. Üzerinde gitar veya bas gitarınızı bağlayabilmeniz için bir jack girişi ve amplifikatör/mikser/hoparlöre gönderebilmeniz için bir jack çıkışı ile kulaklık çıkışı olan bu küçük aparat, meşhur AmpliTube yazılımının mobil cihazlar için optimize edilmiş versiyonu ile uyumlu olarak çalışıyor.

Tam da bu noktada bu tür cihazların nasıl çalıştığına dair bazı teknik detaylara girmek istiyorum. IK Multimedia iRig ve bazı benzeri cihazlar aslında, mikrofon özelliği de olan cep telefonu kulaklıkları gibi çalışıyor. Üç kademeli bir konnektör ile mobil cihazların kulaklık çıkışına (orası aynı zamanda mikrofon girişi) bağlanan bu kulaklıklar telefon için hem bir ses alıcı hem de verici olarak çalışıyorlar. Üç kademeli konnektörün ikisi, bir sağ biri de sol olmak üzere telefondan kulaklığa stereo çıkış sağlarken; üçüncü kademe mikrofondan telefona monofonik sinyal girişi sağlıyor. Tamamen aynı mantıkla çalışan iRig, ilave olarak, düşük seviyedeki gitar/bas sinyalini üzerindeki preamplifikatör yardımıyla arttırmaya yarıyor. Bu aşamada gerçekleşen analog gitar sinyalinin dijitale aktarılması işlemini mobil cihazın çeviricileri yapıyor. Esasen müzik yapımı için ideal bir hassasiyete sahip olmayan iPhone/iPad’in analog-dijital çevrim (AD conversion) kabiliyeti elde edilen ses kalitesinin belli bir seviyenin üzerine çıkmasına izin vermiyor.

Yukarıda izah etmeye çalıştığım sorunsalı bertaraf eden ve mobil cihazın dahili AD dönüştürücüsünü kullanan cihazlara üstünlük sağlayan Apogee JAM tam da burada sahneye çıkıyor. Gitar sinyalini mikrofon girişinden bağlamak yerine Apogee’nin kendi dönüştürücü devresini kullanan JAM iPhone/iPad’e 30 pin’li dock konnektöründen bağlanıyor. Profesyonel sistemlerde analog-dijital, dijital-analog dönüştürücüleriyle ve oldukça kaliteli kompakt ses kartlarıyla haklı bir üne sahip olan Apogee’nin bu ürünü aynı zamanda Apple Mac bilgisayarlara da USB ile bağlanabiliyor ve çok kaliteli ses almanıza imkan veriyor.

iPhone/iPad’e 30 pin konnektörle bağlanan ve kendi dahili analog-dijital çevirici devresi bulunan bir diğer mobil ses arayüzü Line 6 Mobile In. Kırmızı bir böbreğe benzer tasarımı ile ilk çıktığında ampli simülasyonunda çığır açmış meşhur POD cihazının üreticisi olan Line 6, Mobile In cihazıyla beraber POD 2.0 ve Pocket POD içerisinde yer alan tüm tonları barındıran bir mobil yazılımını yanında veriyor. Heyoooo! Yine bir Line 6 yazılımı olan Jammit, App Store’dan ücretsiz indirebileceğiniz ve Mobile In ile tam uyumlu çalışan bir playalong (eşlik) aplikasyonu.

Mobil müzik yapım araçlarının öncüsü olan IK Multimedia iPhone/iPad gibi cihazlara 30 pinli dijital girişten bağlanan Apogee, Line 6 ve diğer  markalara cevaben iRig’in dijital versiyonu iRig HD‘yi duyurdu.

Mobil müzik yapım araçları sadece gitarcılara hizmet etmiyor. Gitar arayüzlerini mikrofonlar, MIDI klavyeler takip ediyor.

iRig Mic, IK Multimedia’nın mobil cihazlara yine mikrofon girişinden bağlanan bir kondenser mikrofonu. Efekt aplikasyonu VocaLive ve kayıt yapmanıza imkan veren iRig recorder yazılımlarıyla birlikte geliyor ve hareket halindeyken kayıt yapanlar için birebir.

Mikrofon kapsülü, preamp ve AD dönüştürücü devrelerinin hepsini bünyesinde bulunduran MiC, Apogee’nin IK Multimedia’nın iRig Mic’e cevabı. Tahmin edebileceğiniz gibi mikrofon girişinden değil dijital olarak bağlanıyor. Tıpkı JAM gibi sadece iPhone/iPad değil Mac bilgisayarlara bağlanabilme özelliği dikkat çekiyor. GarageBand başta olmak üzere 20’den fazla aplikasyon ile uyumlu çalışabiliyor.

Hem 25 hem de 49 tuşlu versiyonları bulunan Line 6 Mobile Keys iPhone ve iPad’lerin yanı sıra Windows ve Mac bilgisayarlarla da çalışan bir MIDI klavye. Tam boy tuşlar ve tuş hassasiyetine sahip Mobile Keys’de pitch ve modülasyon tekerlekleriyle volüm, pan kontrolleri de yer alıyor. Bu cihazı kullanarak sanal enstrumanlarınızı kontrol edebilir, pek çok farklı platformda örneklenmiş sesler kullanarak müzik yapabilirsiniz.

Mobile Keys’e IK Multimedia’nın cevabı 37 tuşlu iRig Keys. iOS için optimize edilmiş SampleTank FREE ve iGrand FREE yazılımlarıyla birlikte geliyor. Mobile Keys gibi üç platformu da destekliyor ve harici bir güç kaynağına ihtiyaç duymadan ev sahibi cihaz üzerinden beslenebiliyor.

Mobil cihazlardan bahsederken dikkat çeken bir kaç üründen daha kısa kısa bahsedeceğim:
iRig Stomp mobil cihazınızdaki ampli simülatör yazılımınızı geleneksel bir pedal gibi kullanabilmenize imkan veriyor. Benzer bir ürün olan DigiTech’in iStomp pedalına mobil cihazınızdan satın aldığınız efekt algoritmalarını kendiniz yükleyebiliyorsunuz. Esasen IK Multimedia iRig’in bir replikası olan Cherub GB2i, 30 TL’nin altındaki fiyatıyla ‘almayanı dövüyorlar’ kategorisinde bir numarada yer alıyor! Özellikle iPhone’a takılan mikrofonlarıyla dikkat çeken Tascam’ın mobil ürün gamı seyyar kayıt yapanlar, ses tasarımcıları için ideal.

Bora USLUSOY